Aynı Ada, İki Anlatı: Kıbrıs’ta Fotoğrafın Basına Yansıyan Serüveni

Kıbrıs’ta fotoğrafın basında kullanımı, adanın iki toplumunda farklı şekillerde gelişmiştir. “Kıbrıs’ta Fotoğrafın Basına Yansıyan Serüveni” başlıklı infografikte de görüldüğü gibi, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum basını fotoğrafla farklı zamanlarda ve amaçlarla tanışmıştır.

Fotoğraflar Üzerinden Yazılan İki Farklı Hikâye

Kıbrıs’ın iki toplumunda fotoğrafın basındaki kullanımı, aynı adada iki farklı anlatının oluşmasına yol açmıştır. Her iki toplum da dönemin siyasi ve sosyal olaylarını fotoğraflar aracılığıyla kendi bakış açılarına göre yansıtmıştır

Kıbrıs Türk Basınında Fotoğrafın İlk Göründüğü Yıllar

Kıbrıs Türk basınında fotoğraf ilk kez 1930 yılında Hakikat Gazetesi’nde, Mustafa Şevki'nin fotoğraflı ilanıyla kendini göstermiştir. Ardından 1932 yılında yine Hakikat Gazetesi, Çukurova Futbol Takımı’nın ziyaretini haber yaparken ilk haber fotoğrafını kullanmıştır. Fotoğraflar; reklam ilanlarında, siyasi figürlerin (Atatürk, İnönü gibi) portrelerinde ve kişisel duyurularda kullanılmıştır.

Ancak o yıllarda fotoğraf basmak pek kolay değildi. Kliselerin çıkarılması zordu ve yerli imkânlar yetersizdi. Genellikle Türkiye veya İngiltere’den hazır kliseler getirilirdi. Bazı görseller ise elle yapıştırılıyor ya da çizimle tamamlanıyordu. İçeriklerin belirlenmesinde Türkiye’den gelen resmi portre kliseleri ve İngiliz Enformasyon Dairesi önemli rol oynuyordu. O döneme damga vuran kareler arasında Çukurova Futbol Takımı ziyareti, Atatürk ve İnönü portreleri ile Craven “A” sigara reklamları öne çıkıyor.

Kıbrıs Rum Basınında Fotoğrafın Başlangıcı

Kıbrıs Rum basınında ise fotoğraf daha erken yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. 1897 yılında Foni tis Kipro gazetesinde yayımlanan Yunan Savaşı portreleri ve 1921’de Kıbrıs Muhafızı Kral Konstantin I’in portresi ilk örneklerdendir. Fotoğraflar burada daha çok savaş ve direniş içeriklerinde, kraliyet ve kahraman figürlerinde ve propaganda amaçlı kullanılmıştır.

Başlangıçta teknik yetersizlikler nedeniyle Yunan gazetelerinden kopya alınan fotoğraflar, 1946’dan itibaren Enformasyon Dairesi’nin oluşturduğu arşivle daha düzenli hale gelmiştir. EOΚΑ döneminde ise basın daha da görsel ağırlıklı olmuştur. İngiliz Enformasyon Dairesi, arşiv yöneticileri ve Kıbrıs Rum foto muhabirleri basının yönlenmesinde etkili olmuştur. Bu dönemin unutulmayan kareleri arasında 1956’daki suikast sonrası Robert Egby’nin çektiği dramatik fotoğraf, 1964’te Don McCullin’in ünlü trajik karesi ve EOΚΑ afişleri bulunmaktadır.